31 października 2021 dr Emilian Prałat złożył w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego projekt w konkursie “Miejsca pamięci i trwałe upamiętnianie w kraju”.
4 maja 2022 MKiDN ogłasza listę beneficjentów konkursu. Fundacja ma wymaganą liczbę punktów, jednak nie otrzymuje finansowania.
30 czerwca 2022 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego pozytywnie rozpatruje odwołanie Fundacji. Środki – pomniejszone o 1/3 w stosunku do pierwotnej kwoty, zostały przyznane.
20 lipca 2022 dr Emilian Prałat wspólnie z Henrykiem Bartoszewskim, starostą kościańskim, podpisali umowę o współpracy w zakresie wsparcia działań organizacyjnych i informacyjnych związanych z renowacją przez Fundację “Bonum adipisci” – Dążyć do dobra miejsca pamięci w Lesie Jarogniewickim.
27 lipca 2022 dr Emilian Prałat wspólnie z Maciejem Handkiewiczem podpisali umowę o współpracy, w oparciu o którą Nadleśnictwo Konsatntynowo użyczyło Fundacji terenu, na którym znajduje się miejsce pamięci. Jednocześnie Pan Nadleśniczy zadeklarował wsparcie w zakresie prac leśnych i porządkowych, zarówno na etapie inicjalnym, jak i finalnym. Dr Prałat przedstawił również projekt rewitalizacji miejsca, który został przesłany do Dyrektora IPN celem zaopiniowania. Pierwsze prace zaplanowano na początek sierpnia.
Przedstawiony projekt dotyczy kompleksowej rewitalizacji miejsca pamięci związanego z masowym mordem dokonanym przez hitlerowców na blisko 800 pacjentach szpitala psychiatrycznego w Kościanie. Miejsce znajduje się w Jarogniewicach koło Kościana, w miejscowym lesie. Jest to miejsce jednych z największych w tej części Wielkopolski eksterminacji, którego stan w chwili obecnej pozostawia wiele do życzenia – istniejący tam skromny pomnik wraz z opłotowaniem wymaga renowacji i nowej aranżacji odpowiadającej charakterowi miejsca. Komplementarnym elementem projektu będzie wprowadzenie stałej ekspozycji dotyczącej operacji T4 – eksterminacji osób chorych, która ma przybliżyć historię jarogniewickiej masakry, jak również oznakowania informacyjnego ułatwiającego dotarcie do miejsca.
Koncepcja zadania przewiduje kompleksowe prace renowacyjno-konserwatorskie związane z włączeniem miejsca pamięci w przestrzeń życia społecznego mieszkańców regionu oraz odwiedzających to miejsce osób. Projekt zakłada z jednej strony zachowanie charakteru miejsca (minimalistyczny charakter elementów trwałych zestawionych z otoczeniem przyrodniczym), z drugiej zaś dostosowanie miejsca do współczesnych wymogów stawianych miejscom upamiętnienia ofiar nazizmu. Nieco zaniedbane i zapomniane obecnie miejsce zostanie zrewitalizowane w zgodzie z zasadami poszanowania miejsca kaźni narodu polskiego. Skutkiem realizacji projektu będzie odnowienie miejsca pamięci upamiętniającego jeden z najtragiczniejszych momentów historii Wielkopolski. Ostatnie prace na tym miejscu prowadzono w latach 90. XX wieku. Miejsce otrzyma godną, estetyczną, a przede wszystkim trwałą oprawę właściwszą dla charakteru miejsca. Z lokalizacji rzadko odwiedzanej, nieco na uboczu, stanie się miejscem, gdzie dzięki stałej ekspozycji możliwe będzie organizowanie wydarzeń rocznicowych, upamiętniających oraz edukacyjnych. Ponadto zostanie zwrócona uwaga na potrzebę ochrony tego rodzaju miejsc. Zakładamy, iż będzie to początek zakrojonych na szerszą skalę działań związanych z odnawianiem i wprowadzaniem do obiegu społecznego innych miejsc z terenu Ziemi Kościańskiej, ale i samej Wielkopolski.
Drugi etap renowacji nekropolii Chłapowskich w Rąbiniu – regularna aktualizacja
7 lipca 2021 roku rozpoczął się drugi etap prac renowacyjnych nekropolii w Rąbiniu, jakie w ubiegłym roku zainicjowała Fundacja „Bonum adipisci” – Dążyć do dobra w oparciu o współpracę z Parafią pw. św. ap. Piotra i Pawła. W tym roku – wzorem roku poprzedniego – przygotowaliśmy w imieniu parafii w Rąbiniu wniosek o dotację na renowację zabytków, który został złożony w Starostwie Powiatowym w Kościanie. Udało się pozyskać 15 000 złotych, co stanowi 50% kosztów przewidzianych na renowację 10 płyt nagrobnych. Drugą połowę – na podstawie umowy – przekaże parafii Fundacja. Całkowicie z własnych środków fundacja pokryje koszty wymurowania cokołów pod płyty nagrobne. Jest to zalecenie wojewódzkiego konserwatora zabytków.
O godzinie 16.00 dzięki pomocy DANKO Sp. z o.o., zwłaszcza zaś Pana Tadeusza Spurtacza, Pawła Brzozowskiego i Tobiasza Szymoniaka, w obecności Emiliana Prałata, Stanisława Chłapowskiego i ks. proboszcza Ryszarda Jankowskiego, płyty nagrobne Dezyderego i Antoniny Chłapowskich oraz Joanny księżnej łowickiej, zostały zdemontowane przy użyciu dźwigu i przeniesione na udostępniony przez parafię teren przykościelny. Zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi, w najbliższych dniach zostanie wykonana niewielka ława fundamentowa, na której stanie cokół będący podstawą dla płyt nagrobnych. Płyty zostały poddane pracom renowacyjnym w lipcu 2020 roku. Zadanie ich przeniesienia nie należało do najłatwiejszych, gdyż nie było wiadomym, co znajduje się pod płytami. Okazało się, iż Generał i jego żona spoczywają w murowanym grobowcu – więcej na jego temat powiemy w późniejszym czasie. Po usunięciu płyt powierzchnia grobowców została oczyszczona z warstwy ziemi, i cienkiej warstwy zaprawy wapienno-cementowej, co pozwoliło na odsłonięcie ceglanego zamknięcia krypty, uzupełnionego w niektórych miejscach dachówkami.
9 lipca o godzinie 9.00 przystąpiono do dalszych prac. Wokół grobowców wybrano nieco ziemi i założono szalunek. Następnie wykonano niezbyt głęboką ławę fundamentową, która zarazem zabezpieczyła powierzchnię komory grobowej i stanowić będzie dodatkowe wzmocnienie konstrukcji. Ława otrzymała niewielkie pochylenie. Prace murarskie wykonali Piotr Padurski, Dominik Piotrowicz i Emilian Prałat.
12 lipca panowie Piotr Padurski i Dominik Piotrowicz wymurowali cokół pod płyty. Otrzymał on formę prostokąta z dwoma wewnętrznymi filarkami, na których oparte będą wszystkie trzy płyty. Dolna warstwa cegieł tworzy niewielką podstawę, na której opiera się zasadniczy, dwuwarstwowy cokół z cegieł. Dla większej spójności estetycznej i historycznej, zadecydowano o fugowaniu nawiązującym do charakteru pobliskiego kościoła. Dzięki temu udało się zachować spójność założenia, a zarazem podkreślono wiejski charakter nekropolii. Na koniec teren uporządkowano, obłożono łupkiem i kamieniami, które znajdują się dokoła, a które wprowadzono po remoncie kościoła.
15 lipca o 16.30 dzięki wsparciu panów Tadeusza Spurtacza i Pawła Brzozowskiego i przy udziale Emiliana Prałata wszystkie trzy płyty przeniesiono ponownie na teren nekropolii i osadzono je na cokole. Pod płytami umieszczono pamiątkowe przesłanie do potomnych.
16 lipca w godzinach porannych płyty zostały umyte, a teren wokół nagrobków ponownie uporządkowany. Jedna z poniższych ilustracji ukazuje, jak niezbędne było wykonanie cokołu. W roku 2020 wszystkie płyty zostały odnowione. Przez rok leżały jednak – tak jak wcześniej – wprost na ziemi, co spowodowało powstanie zabrudzeń na krawędziach płyt. Mamy zamiar je usunąć przy okazji bieżących prac.
20 lipca o godzinie 16:30 przystąpiono do demontażu płyt nagrobnych: Marii Jezierskiej, Róży, Tadeusza, Ludwika, Tekli i Zygmunta Chłapowskich, Wacława Gutakowskiego, Aleksandra Koncewicza i Marii Długołęskiej. W pracach wzięli udział Tadeusz Spurtacz, Paweł Brzowoski, Emilian Prałat i ks. Stanisław Tokarski. Przeniesienie płyt nagrobnych zajęło około półtorej godziny. W najgorszym stanie jest płyta Zygmunta Chłapowskiego. Wykonana z piaskowca była uszkodzona i naprawiona przy okazji renowacji z lat 90. XX wieku. Odłamany narożnik został zespojony z kamieniem cementem. Płyta jest bardzo krucha, w całości pokryta porostami i bardzo zabrudzona. Tuż obok znajduje się lastrykowa płyta jego żony Tekli. Nie licuje ona z charakterem miejsca, wobec czego w obu przypadkach, jeszcze tego samego dnia, dr Emilian Prałat zwrócił się z zapytaniem do Urzędu konserwatorskiego o możliwość wykonania granitowych płyt, które odwzorowywałyby układ i czcionkę oryginalnych płyt.
Po demontażu płyt, Emilian Prałat i ks. Stanisław Tokarski rozebrali stary cokół nad grobem Marii Jezierskiej. Teren został uporządkowany, a miejsce prac zabezpieczone.
21 lipca o godzinie 6:30 rozpoczęła się rozbiórka starych cokołów. Prace wykonał Emilian Prałat. Z rozebranych cokołów ułożono 5 palet gruzu. W trakcie prac okazało się, że mur pod płytą nagrobną Tekli Chłapowskiej posiadał bardzo zwartą strukturę, fugi zaś wykonano z litego betonu, co bardzo poważnie utrudniło ręczną jego rozbiórkę. Z racji ostrożności nie zastosowano urządzeń pneumatycznych. Gruz zutylizował pan Jakub Gościniak. Pracę zakończyły się o 15:15.
22 lipca o godzinie 8:30 podpisano umowę miedzy Parafią w Rąbiniu, Fundacją a Panią Katarzyną Korn-Ubysz dotyczącą drugiej etapu prac renowacyjnych. Tego samego dnia przystąpiono do prac. Przy pomocy myjek wysokociśnieniowych oczyszczono powierzchnię płyt z nalotu biologicznego – mchów, porostów i brudu. Jednocześnie zastosowano środek grzybobójczy, którym zdezynfekowano powierzchnię.
Płyty przed zabiegami renowacyjno-konserwatorskimi:
23 i 24 lipca kontynuowano prace przy oczyszczaniu mechanicznym powierzchni nagrobków. Ciśnieniowo umyto płyty nagrobne Marii Jezierskiej, Róży, Tadeusza, Ludwika, Tekli, Zygmunta Chłapowskich, Wacława Gutakowskiego, Marii Długołęckiej, Ludwika Chłapowskiego, Teresy Duc, Zofii Mycielskiej, Stanisława Chłapowskiego i Mikołaja Rynkiewicza. Płyty już na tym etapie odzyskały blask. Mechanicznie, przy użyciu skalpeli usunięto oporniejsze porosty oraz zabrudzenia. Prace wykonali Katarzyna i Marek Ubyszowie. Z kolei Emilian Prałat zdemontował stary cokół spod płyty Marii Długołęckiej. Nagrobki piaskowcowe zostały zaimpregnowane. Kolejne prace przy nich możliwe będą po 14 dniach.
19 sierpnia kontynuowano prace murarskie na terenie nekropolii w Rąbiniu. Panowie Robert Padurski, Marcin Ławniczak, Dominik Piotrowicz i Dominik Witkiewicz. Wokół grobowców Marii Jezierskiej, Róży, Tadeusza, Tekli, Zygmunta Chłapowskich i Marii Długołęckiej wykonano szalunki, a następnie ławy fundamentowe pod cokoły. Zwłaszcza w odniesieniu do ostatniego grobowca prace te miały charakter ratunkowy. Stan jego zachowania był katastrofalny. Korzenie pobliskiej akacji bardzo mocno uszkodziły jego ściany. Dużym zdziwieniem był stan wierzchniej warstwy cegieł tworzących sklepienie kolebkowe. Cześć z nich ułożona była bez zaprawy – skądinąd bardzo fachowo i poprawnie – jednak po takim czasie konstrukcja straciła na stabilności. Przy grobie Róży i Tadeusza dodatkowo i zgodnie z pozwoleniem konserwatorskim, wykonano ławę pod filar, o który oparta zostanie płyta nagrobna ich syna Ludwika. Prace murarskie trwały od godziny 8:00 do 17:00. Jednocześnie zmuszeni zostaliśmy przez administratora miejsca do przeniesienia płyt nagrobnych z parkingu przykościelnego na tereny trawiaste. Każde przenoszenie płyt stanowi niepotrzebne zagrożenie dla nich, jednak nie mieliśmy wyjścia. W pracach tych dopomogło DANKO oraz Pan Tadeusz Spurtacz.
2 września rozpoczęły się prace kamieniarskie związane wypiaskowaniem płyty przeznaczonych do renowacji. Po jego zakończeniu płyty odzyskały blask. Okazało się również, że płyta Mikołaja Rynkiewicza jest piaskowcowa, a nie granitowa. Wypiaskowano wszystkie płyty, łącznie z tymi, których renowację planowaliśmy na przyszły rok. W dalszym etapie ubytki zostaną zakitowane, struktura kamienia wzmocniona i w przypadku granitu – zaimpregnowana. Dzisiaj również przywieziono kolejne cegły, a od jutra kontynuowane będą prace murarskie – trzy podwójne i trzy pojedyncze cokoły.
13 września 2021 o godzinie 13:00 przystąpiono do ponownego montażu płyt nagrobnych Marii Długołęckiej, Aleksandra Koncewicza, Józefy Gutakowskiej, Róży i Zygmunta Chłapowskich, Marii Jezierskiej. Prace nie mogłyby się odbyć, gdyby nie wsparcie DANKO S. A. zwłaszcza zaś p. Tadeusza Spurtacza i Pawła Brzozowskiego. Po zakończeniu montażu, przystąpiono do przeniesienia pięciu pozostałych płyt nagrobnych – Salomei Matelskiej, Józefa Chłapowskiego, Teresy Mycielskiej, Stanisława Chłapowskiego i Mikołaja Rynkiewicza. Następnie dzięki pomocy Marii Prałat, Mieczysława Janowskiego, Eugeniusza Piotrowskiego, Jacka Bartkowiaka i Damiana Szajewskiego rozebrano stare cokoły oraz usunięto gruz. Teren został przygotowany pod kolejne prace murarskie. Podkrzesano również tuje rosnące przy grobowcu Róży i Tadeusza. Prace zakończyły się około 19:00.
28 września wykonano ławy fundamentowe pod cokoły grobowców Salomei Matelskiej, Józefa Chłapowskiego, Zofii Mycielskiej, Stanisława Chłapowskiego i Mikołaja Rynkiewicza.
25-27 października Pani Katarzyna Korn-Ubysz zakończyła prace związane uzupełnianiem i kitowaniem powierzchni płyt oraz zlicowaniem ich powierzchni.
28 października dokonano odbioru drugiego etapu prac. O godzinie 10:00 nastąpił odbiór drugiego etapu prac renowacyjnych nekropolii w Rąbiniu. Zostały odebrane bez zarzutu przez p. Monikę Kąkolewicz w obecności ks. Ryszarda Jankowskiego, Stanisława Chłapowskiego i nadzorującej oraz wykonującej prace Katarzyny Korn-Ubysz. Prace objęły nagrobki: Marii Jezierskiej, Róży, Tadeusza i Ludwika Chłapowskich, Józefy Gutakowskiej, Marii Długołęckiej, Józefa i Stanisława Chłapowskich, Teresy Duc, Zofii Mycielskiej i Mikołaja Rynkiewicza. Zgodnie z decyzją konserwator wymienione zostaną płyty Tekli i Zygmunta Chłapowskich.
10 grudnia zamontowane zostały nowe tablice nagrobne Tekli i Zygmunta Chłapowskich. Wykonano je z granitu w Zakładzie Kamieniarskim SALAR w Gierłachowie. Zastąpiły one płyty lastrykową i piaskowcową. Zamontował je p. Jakub Gościniak wspólnie ze Stanisławem Chłapowskim i Tadeuszem Spurtaczem.
Tytułem podsumowania:
15.000,00 zł dotacja, jaką Powiat Kościański przekazał parafii
15.247,86 zł dotacja, jaką przekazała parafii Fundacja „Bonum adipisci” – Dążyć do dobra
4.324,84 zł kwota, jaką Fundacja przeznaczyła na sfinansowanie prac przy nagrobkach, w związku z decyzją o poszerzeniu tegorocznego planu prac
12.300,00 zł kwota, jaką Fundacja zapłaciła za wykonanie cokołów pod płyty nagrobne
5.400,00 zł koszt wykonania nowych tablic nagrobnych Tekli i Zygmunta Chłapowskich
Łącznie prace w 2021 przy nekropolii w Rąbiniu – 52.272,7 zł
z czego Powiat Kościański 15.000,00 zł
Fundacja „Bonum adipisci” – Dążyć do dobra 37.272,7 zł
Z inicjatywy dra Emiliana Prałat (realizowanej jako własny projekt) w sierpniu 2020 roku rozpoczęły się prace porządkowe i renowacyjne na terenie nekropolii czerwonowiejskiej. Wobec braku zastrzeżeń ze strony leszczyńskiej delegatury Urzędu Ochrony Zabytków co do przedstawionej koncepcji prac, przystąpiono do ich realizacji. Miedzy sierpniem a końcem listopada czterokrotnie przeprowadzono prace porządkowe – wycięto samosiejki, krzaki, usunięto, wyrugowano korzenie, których obecność niszczyła historyczne pomniki w części nekropolii znajdującej się między kościołem a cmentarzem. Poza pracą własną oraz rodziny, w działania włączyli się członkowie Stowarzyszenia im. „Kościańskiej Rezerwy Skautowej” oraz stypendyści Stowarzyszenia Oświatowego im. D. Chłapowskiego. Na przełomie listopada i grudnia przystąpiono do usuwania zmurszałych cementowych okładzin cokołów grobowców. Ich odsłonięcie ujawniło katastrofalny stan ceglanych, narożnych filarków. W ramach prac renowacyjno-kamieniarskich pod dwoma historycznymi płytami wykonano nowe, granitowe cokoły, a ich powierzchnię oczyszczono i zaimpregnowano. Jednocześnie odnowiono dwa wolnostojące krzyże nagrobne. Ten eta prac objął również wykonanie granitowych obramowań, które wydzieliły poszczególne kwatery. Te zaś zostały wyrównane, wypoziomowane, wyłożone agrowłókniną (zakupioną w ramach mikroprojektu przez dwójkę stypendystów Stowarzyszenia Oświatowego), a następnie wysypane drobnym kamieniem, uprzednio zapewniając możliwość odparowywania wilgoci wokół nagrobków. Prace kamieniarskie wykonał Zakład Kamieniarski SALAR z Gierłachowa. W roku 2020 prace pochłonęły 6500 złotych. Sfinansowano je w ramach stypendium twórczego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które uzyskał dr Prałat oraz ze środków przekazanych przez Powiat Kościański, które stanowiły część nagrody, którą dr Prałat zdobył w konkursie Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu w 2019 roku, a które ze względów regulaminowych przekazane zostały na konto powiatu. Ich dysponentem został inicjator prac w Czerwonej Wsi. Dalsze prace zależą od możliwości finansowych. Fundacja “Bonum adipisci” – Dążyć do dobra będzie się starać wesprzeć kolejne etapy renowacji. Wdzięczni będziemy za wszelkie darowizny na ten cel.
