Racot. Tygiel kultur 2023
W roku 2023 mija 225 lat od momentu, kiedy Antoni Barnaba Jabłonowski odsprzedał dobra racockie księciu Willemowi van Oranje Nassau, późniejszemu pierwszemu królowi Niderlandów. Rok 1798 był początkiem “tygla”, który chcemy przypominać. Trzecia już edycja inicjatywy zapoczątkowanej przez dra Emiliana Prałata, będzie w sposób szczególny dedykowana ukazaniu kontaktów polsko-holenderskich na przestrzeni dziejów, ich dziejów w Racocie oraz w szerszym kontekście, na ziemiach polskich. Początków kontaktów polsko-holenderskich należy upatrywać w początkach XVI wieku, kiedy wyznawcy protestantyzmu (zwłaszcza grupa menonitów) schronienie przed wojnami religijnymi znaleźli na Pomorzu. W Wielkopolsce obecni byli od wieku XVII. Jednak mało kto wie o królewskiej historii Wielkopolski i sąsiedztwie, jakie powstało w naszym regionie. Racot i jego okolice stały się miejscem szczególnego spotkania między osadnikami i kolonizatorami sprowadzonymi przez króla Willema a mieszkańcami regionu. Nie zawsze było to sąsiedztwo łatwe. Ale bardzo szybko nastąpiła pokojowa asymilacja, która wzbogaciła tradycję, kulturę i historię tych ziem. W późniejszym czasie, wnuczka pierwszego króla wychodząc za wielkiego księcia von Sachsen-Weimar-Eisenach połączyła niderlandzką rodzinę królewską z jedną z najzamożniejszych rodzin państwa pruskiego. Dobra w Racocie zaś, które księżniczka Zofia otrzymała w preze`ncie ślubnym, stały się miejsce spotkania już nie dwóch, a trzech narodów oraz ich tradycji i dziedzictwa. Poprzez naszą inicjatywę chcemy nie tylko przypomnieć wydarzenia z przeszłości, ale pokazać na ich dzisiejszy wymiar, skutki, na wartość, jaką z sobą niosły i niosą. A więc: dialog międzykulturowy i międzyreligijny, kooperację, wymianę myśli i tradycji, budowanie zróżnicowanego, tolerancyjnego społeczeństwa. Racot, niewielki i oddalony od większych ośrodków miejskich, jest wspaniałym świadectwem tego, że były, są i zapewne będą, miejsca, gdzie te opisane wyżej cele mogły, mogą i będą miały szansę na realizację.
W ramach „Tygla kultur” 2023 planujemy kila elementów, które złożą się na całodzienne wydarzenie, promujące holendersko-polskie kontakty. Racot stanie się pomarańczową enklawą na mapie zielonej Wielkopolski, a to za sprawą nawiązania do barw jednoznacznie kojarzonych z holenderską rodziną królewską.
14:30 kościół pw. św. Stanisława Kostki | nabożeństwo ekumeniczne pod hasłem “Ty, mój Boże i Panie jesteś mą tarczą, na Tobie polegam”, co jest nawiązaniem do fragmentu hymnu Niderlandów.
Kościół w Racocie funkcjonował jako świątynia katolicka, a następnie protestancka. Budynek w sposób oczywisty stał się ważnym punktem sporu między mieszkańcami, a nowymi przybyszami i źródłem napięć, które trwały do początku XX wieku. Z tego też względu kościół jest miejscem, gdzie przy każdej edycji rozpoczynamy nasze obchody. Miejsce sporu zmienia się w miejsce dialogu, wspólnej modlitwy i obecności pamięci historycznej. Dzięki współpracy między lokalną parafią a gminą ewangelicką w Lesznie możliwe jest wspólne celebrowanie modlitwy o pokój, wzajemne zrozumienie i odpowiedzialną pamięć.
W tym roku wszystkie czytania oraz modlitwy będą wygłaszane po polsku, holendersku i niemiecku.
15:15 recital organowy w wykonaniu jednego z uznanych holenderskich organistów, który zaprezentuje największe dzieła europejskiej i holenderskiej muzyki
Historyczne wnętrze kościoła w Racocie z dobudowanymi przez władców holenderskich emporami, jest doskonałym miejscem do prezentowania muzycznej spuścizny, która jest wspólnym dziedzictwem Europy. To zarazem sposobność by na wspaniałym instrumencie ufundowanym przez potomków księżniczki Zofii a pochodzącym z warsztatu braci Walter, zabrzmiały wyjątkowe dzieła, a zebrani słuchacze mogli obcować z najwyższej klasy dziełami muzycznymi.
16:00 dziedziniec honorowy przed pałacem w Racocie | część oficjalna, wystąpienia gości, okolicznościowa prelekcja, rekonstrukcja historyczna
Główna część uroczystości zaplanowana jest na dziedzińcu honorowym przed pałacem, domem Jabłonowskich, królów Niderlandów i książąt saksońsko-weimarskich. Rozpocznie ją przywitanie gości, krótka prelekcja wprowadzająca w uroczystość. Głos zabiorą również zaproszone osoby, w tym przedstawiciele Królestwa Niderlandów, władz wojewódzkich, samorządowych oraz potomkowie dawnych właścicieli dóbr racockich. Planujemy również niewielką rekonstrukcję historyczną, która wprowadzi nas w wydarzenia sprzed lat.
16:30 park przypałacowy | zasadzenie trzech dębów: Antoniego, Willema i Zofii – których imiona upamiętniają przedstawicieli trzech kolejnych rodów władających dobrami racockimi
Ważnym elementem założenia pałacowo-parkowego w Racocie jest zieleń. W czasach niderlandzkich właścicieli doszło do przekształcenia ogrodu i parku. Jak wyglądał po tych działaniach nie wiemy. Znając jednak upodobania dynastii van Oranje-Nassau domyślamy się, że poziom zieleni musiał robić wrażenie, w końcu znajdowaliśmy się w rezydencji królewskiej. Chcąc nawiązać do współtworzenia parku przez Polaków, Holendrów i Niemców planujemy zasadzenie trzech lip – po jednej dla Jabłonowskiego, dla króla Willema i księżnej Zofii. Rezygnując z innych form upamiętnienia, chcemy poprzez te trzy drzewa, wpisać się w unikatowy krajobraz Racotu – zarówno ten przyrodniczy, jak i historyczny. Drzewa zasadzą przedstawiciele wszystkich trzech narodów.
16:50 taras ogrodowy | okolicznościowy koncert – melodie polskie, holenderskie i niemieckie
Przypomnienie kontaktów polsko-holenderskich to również okazja do radosnego świętowania. Dlatego też planujemy koncert na świeżym powietrzu, który będzie prezentować muzykę rozrywkową, nawiązując do tematów niderlandzkich. Do udziału w nim – również z własnymi kocami – zapraszamy rodziny. Niech to będzie okazja do wspólnego spotkania w rodzinnej, piknikowej atmosferze, z fascynującą historią w tle.
18:00 pałac | degustacja, oprowadzanie po pałacu i powozowni (konieczna wcześniejsza rezerwacja)
Wieczorową porą zapraszamy na degustację kuchni holenderskiej oraz poznanie tej tradycji kulinarnej. Planujemy zorganizowanie pokazu kulinarnego na żywo. Jednocześnie zapraszamy do zwiedzenia pałacu i powozowni będącej chlubą Stadniny Koni w Racocie. Oprowadzanie trwać będzie około 45 minut.
Wokół dziedzińca można będzie obejrzeć okolicznościową wystawę posterową prezentującą historię relacjo polsko-holenderskich, zarówno w jej odsłonie z dawnych, jak i obecnych czasów. Dla najmłodszych przewidujemy również warsztaty plastyczne.
W zależności od ustaleń, mamy nadzieję, iż do Racotu przyjadą również przedstawiciele regionów partnerskich województwa wielkopolskiego. Będzie to okazja do ich poznania, zwłaszcza bogactwa dziedzictwa kulturowego.
Dla najmłodszych przewidzieliśmy warsztaty plastyczne. Przygotowaliśmy również okolicznościową wystawę poświęconą relacjom polsko-holenderskim.
19:30 taras ogrodowy | kino pod chmurką w Racocie! Pokaz wybranego holenderskiego filmu – zachęcamy do zabrania koców i włączenia się w piknikowy nastrój!
Zakończeniem uroczystości będzie kino pod chmurką. Planujemy wyświetlenie na tyłach pałacu holenderskiego filmu „Dzień, w którym mój ojciec stał się z krzakiem” w reżyserii Nicole van Kilsdonk. Toda (Celeste Holsheimer) mieszka z tatą (Teun Kuilboer) i babcią (Anneke Blok) w mieszkaniu nad piekarnią. Jest szczęśliwą i rezolutną dziewczynką, której największą radością jest pomaganie ojcu w pieczeniu ciastek i wymyślanie dla nich nowych, szalonych nazw. Pewnego dnia ta idylla zostaje jednak przerwana. W kraju wybucha konflikt zbrojny i tata Tody musi wyruszyć na wojnę. Kiedy w mieście robi się niespokojnie, babcia postanawia wysłać wnuczkę do mieszkającej za granicą matki (Noortje Herlaar).
