Upamiętnienie gen. Taczanowskiego

27 maja 2023 roku w Choryni koło Kościana, odbyła się uroczystość upamiętniająca gen. Edmunda Taczanowskiego i powstańców styczniowych. Jej pomysłodawcą i organizatorem był dr Emilian Prałat oraz Fundacja „Bonum adipisci” – Dążyć do dobra. Okazją była 160 rocznica wybuchu powstania. Gen. Edmund Taczanowski był dowódcą walk w dawnym województwie Kaliskiem i Mazowieckiem. Ostatnie lata życia spędził w Choryni, gdzie tez zmarł w 1879 roku i gdzie został pochowany. do 1938 roku jego szczątki spoczywały w rodowej krypcie. W tym roku przeniesione zostały na Powązki Wojskowe w Warszawie.

Uroczystość rozpoczęła msza koncelebrowana przez proboszcza parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej ks. Krzysztofa Gogoła i ks. Stanisława Tokarskiego z parafii św. Stanisława Kostki w Racocie. Części stałe mszy wykonał po łacinie Bartosz Małecki. Na tę okoliczność w kościele stanęło castrum doloris – symboliczny katafalk zwieńczony urną, będący nawiązaniem do typowych dla polskiej tradycji ozdobnych opraw uroczystości pogrzebowych. W homilii ks. Gogół nawiązał do biografii Generała przywołując relacje z potyczki o Pyzdry, jaka była pierwszym sukcesem powstańczy Taczanowskiego. Uczestnicy mszy włączyli się również z specjalnie na te okazję przygotowaną modlitwę powszechną. W trakcie mszy obecne były elementy Requiem, którego zwieńczeniem była modlitwa za Edmunda i jego podkomendnych.

Przy castrum doloris warte honorową pełniły poczty sztandarowe ze Społecznej Szkoły Podstawowej im. Edmunda Taczanowskiego, OSP Choryń oraz Stowarzyszenia Historycznego „Gloria victis”.

Drugim punktem uroczystości było odsłonięcie pamiątkowego głazu. Wprowadzenia podkreślającego rolę pamięci i odpowiedzialności za jej przechowanie, dokonał dr Emilian Prałat. Wskazał na fakt związku tego rodzaju miejsc z tożsamością lokalną i ponadregionalną. Podkreślił rolę i znaczenie najwybitniejszego, wielkopolskiego uczestnika powstania. Pomnik ufundowany przez firmę kamieniarską SALAR Jakuba Gościniaka i Fundację odsłoniła Zuzanna Kuźnicka uczennica szkoły noszącej imię Generała, a w imieniu rodziny Taczanowskich – Maria Taczanowska wspólnie z wnuczką.

Kamień pamiątkowy został poświęcony. Następnie złożono pod nim kwiaty i znicze. Wśród delegacji znalazły się przedstawicielstwa:

Sekretarza Stanu, pełnomocnika Rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą Jana Michała Dziedziczaka – Radosław Dąbrowicz

Wojewody Wielkopolskiego – Zenon Jóźwiak (dyrektor leszczyńskiej Delegatury Urzędu Wojewódzkiego)

Szkoły Społecznej im. E. Taczanowskiego w Biskupicach – Ewa Staszak (dyrektor), Katarzyna Sobańska i Katarzyna Jędrzejewska (nauczycielki), Michał Wojciechowski, Zuzanna Kuźnicka, Julia Sobańska (poczet sztandarowy)

Rodziny Taczanowskich

Gminy Kościan – Andrzej Przybyła (wójt) i Mirosław Duda (zastępca wójta)

Fundacji „Bonum adipisci” – Dążyć do dobra – dr Maciej Badura

Przy kościele można było obejrzeć posterową ekspozycję prezentującą archiwalne fotografie z uroczystości przeniesienia zwłok Generała z Choryni do Warszawy.

Następnie uczestnicy uroczystości przeszli przez malowniczy park na dziedziniec przed dworem – obecnie siedzibą DANKO Spółka Hodowli Roślin S.A.

W imieniu gospodarza miejsca, Gości przywitał Leszek Droździel, członek zarządu. Przypomniał on o spuściźnie Generała oraz trosce Spółki nie tylko o obiekty zabytkowe w Choryni (wyremontowane stary i nowy dwór), ale również w innych lokalizacjach na terenie Polski. Sięgając do własnych korzeni związanych z Wilnem, podkreślił rolę historii, zwłaszcza Mickiewicza, w łączeniu zarówno jego wspomnień, jak i wyjątkowego krajobrazu kulturowego Wielkopolski, którego ważną częścią są ziemiańskie rezydencje, obecnie zarządzane przez Spółkę. Zwrócił uwagę na społeczną odpowiedzialność sektora biznesowego w podtrzymywaniu tradycji narodowej i pamięci historycznej. Zaakcentował również współpracę między biznesem a organizacjami pozarządowymi. Następnie życząc udanego spotkania w Choryni, przekazał głos Emilianowi Prałatowi, który przywitał zebranych Gości:

Wojciecha Ziemianka – Senatora RP

Zenona Jóźwiak – dyrektora leszczyńskiej Delegatury Urzędu Wojewódzkiego,

Radosława Dąbrowicza – reprezentującego ministra Jana Dziedziczaka

Henryka Bartoszewskiego – starostę kościańskiego

Andrzeja Przybyłę – wójta gminy Kościan i Mirosława Dudę jego zastępcę

Członków rodziny Taczanowskich – Marię, Antoniego, Anielę, Biankę, Ewę, Radosława Cichego,

Wiktora Majchrzaka – dyrektora Zakładu Nasienno-Rolnego Kopaszewo

Ireneusza Kurzawę i Ryszarda Klameckiego – Muzeum Adama Mickeiwicza w Smiełowie

Elżbietę Brukwińską i Paulinę Preiss – DANKO

Straż pożarną, sołtysa oraz wszystkich przybyłych Gości.

Następnie głos zabrał Zenon Jóźwiak, który odczytał list od wojewody Michała Zielińskiego:

Poznań, 27 maja 2023 r.

Pan Emilian Prałat

Prezes Zarządu Fundacji „Bonum adipisci” — Dążyć do dobra

Szanowny Panie Prezesie,

dziękuję za zaproszenie na uroczystości w Choryni, upamiętniające generała Edmunda Taczanowskiego, wielkiego patriotę więzionego przez zaborcze władze pruskie, uczestnika Wiosny Ludów i walk wyzwoleńczych we Włoszech, bohatera Powstania Styczniowego, naczelnika wojennego województw kaliskiego i mazowieckiego. Szlak bojowy jego powstańczych oddziałów prowadził przez Pyzdry, Koło, Ignacewo, Łask, Goszczanowo, Czepowo, Pęcherzewek, Sędziejowice i Kruszynę. W każdym z tym miejsc zmagał się z przeważającymi siłami armii Imperium Rosyjskiego. W 160. rocznicę Powstania Styczniowego, stojąc przy głazie upamiętniającym generała, chylimy nasze głowy przed nim i jego żołnierzami, i w modlitwie polecamy ich dusze Bogu, bo poświęcili życie dla idei wolnej, niepodległej i suwerennej Ojczyzny. Powstańcy styczniowi chwycili za broń w akcie ostatecznej niezgody na terror i przemoc caratu. Na pamięci o tysiącu krwawych bitew i potyczek, o 20 tysiącach zabitych, 50 tysiącach zesłanych i wypędzonych, o niszczeniu dóbr kultury i represjach wyrastały następne generacje Polaków, gotowych, by w 1918 roku skutecznie sięgnąć po wolność. Ostatni powstaniec styczniowy zmarł w 1946 roku. Ludzie odeszli, ale pozostaje pamięć. Pomnik generała dla odwiedzających Choryń może stać się zachętą do dalszego poznawania historii, impulsem do włączenia się w działania upamiętniające bohaterów polskiej niepodległości, a dla mieszkańców pozostanie cennym świadectwem nie tak odległej przeszłości, podobnie jak prorocze słowa, zapisane w Choryni właśnie przez Adama Mickiewicza: „Kiedy ziemię despotyzm i duma szalona obleją, jak Moskale redutę Ordona: Karząc plemię zwycięzców zbrodniami zatrute, Bóg wysadzi tę ziemię, jak on swą redutę.” Organizatorom i uczestnikom dzisiejszych uroczystości przekazuję serdeczne życzenia, żeby nasza Ojczyzna i jej obywatele, a także wszyscy nasi sojusznicy — szczególnie ci, którzy dziś tak samo jak niegdyś powstańcy listopadowi i styczniowi, z bronią w ręku walczą z Moskalami — mogli cieszyć się wolnością, niepodległością i dostatkiem.

Z poważaniem

Michał Zieliński

Po nim głos zabrał Andrzej Przybyła, który podziękował organizatorom za podjęcie się trudu przygotowania uroczystości oraz wyraził ogromne zadowolenie z jej charakteru. Słowa wdzięczności skierował tez pod adresem dra Prałata.

Odczytano także list od ministra Dziedziczaka:

Szanowni Organizatorzy,
Szanowni Przedstawiciele władz,
Wszyscy zacni goście,
obecni na dzisiejszej uroczystości.

Szanowni Państwo,

o tym, że Powstanie styczniowe był największym w XIX w. polskim zrywem narodowym
nie trzeba nikomu przypominać. Powstanie to pochłonęło kilkadziesiąt tysięcy ofiar, odciskając
ogromne piętno na kolejnych pokoleniach Polaków. Właśnie dlatego, że powstanie styczniowe było najdłuższym i największym zrywem narodowo-wyzwoleńczym w naszej historii postanowiono upamiętnić postać generała Edmunda Taczanowskiego. Polskiego generała, dowódcy powstańczego i naczelnika wojennego w powstaniu styczniowym, zmarłego właśnie w Choryni. W tym miejscu dziękuję doktorowi Emilianowi Prałatowi oraz Fundacji „Bonum adipisci” Dążyć do dobra, za nieoceniony wkład i troskę o pamięć walczących za naszą wolną Polskę. Dziękuję za inicjatywę i realizację tego pięknego wydarzenia, w którym dziś, możemy uczestniczyć.

Cześć i chwała Bohaterom!!

Z wyrazami szacunku

Jan Dziedziczak

Głos zabrała także Maria Taczanowska, która podkreśliła radość rodziny z możliwości spotkania w Choryni. Wdzięczna za przypominanie postaci Generała, podziękowała organizatorom, zwłaszcza dr Prałatowi oraz rekonstruktorom ze Stowarzyszenia „Gloria victis” za ich obecność. Przypomniała przy tej okazji również historyczny i trudny w dziejach rodziny, związany ze sprzedaż majątku w Choryni przez syna Generała – Władysława.

Kolejnym punktem spotkania była krótka prelekcja poświęcona przybliżeniu sylwetki Edmunda Taczanowskiego oraz jego roli w powstaniu, zarówno styczniowym, jak i w okresie Wiosny Ludów i walk o zjednoczenie Włoch. Dr Prałat przedstawił dane biograficzne, obejmujące zarówno okres poprzedzający, jak i następujący po 1863 roku, a więc również misję dyplomatyczną do Stambułu i próby stworzenia polskich legionów pod sztandarami Turcji Osmańskiej.

Zwieńczeniem uroczystości był koncert zespołu Grupa B(l)acha w składzie: Remigiusz Kuropka (trąbka), Krystian Kruczkowiak (trąbka), Dawid Gałka (puzon), Aleksander Fogt (puzon), Hubert Humerski (tuba) i Arkadiusz Anioła (perkusja). Artyści przygotowali dwuczęściowy recital, w którym znalazły się utwory wojskowe, patriotyczne oraz rozrywkowe i popularne. Wszystkie poprzedzone były wprowadzającym komentarzem. Gości usłyszeli wiązankę pieśni patriotycznych – Wojenko, wojenko, Bartoszu, Bartoszu Szara piechota, Ojczyzno ma Walz nr 2 Szostakowicza, a także nieco bardziej radosny repertuar popularny: Can’t take my eyes off you, Carmen – pieśń torreadora, Despacito meets Mozart, Hakunah matata, How deep is your love, New York, New York, Not time to die, Nothing gonna change my love for you, Rock around the clock, Sound of the silent.

W roku 2023 mija 160 rocznica wybuchu jednego z najtragiczniejszych polskich zrywów narodowych – Powstania Styczniowego. Jednym z jego bohaterów – bardzo niesłusznie za życia ocenianym i hołubionym po śmierci – był gen. Edmund Taczanowski, urodzony w Wieczynie w powiecie pleszewskim, mieszkaniec podkościańskiej Choryni. To właśnie w tej miejscowości, w krypcie pod kościołem został pochowany w 1879 roku. W 75 lat po rozpoczęciu powstania, postanowiono o przeniesieniu jego szczątków do Warszawy, gdzie po dzień dzisiejszy spoczywają na cmentarzu powązkowskim.

Z inicjatywy dra Emiliana Prałata i Fundacji „Bonum adipisci” – Dążyć do dobra 27 maja 2023 roku odbędzie się uroczystość dedykowana osobie Edmunda Taczanowskiego i powstańcom. Rozpocznie ją uroczysta Msza za Generała i uczestników tego zrywu. W kościele na tę okazję powstanie castrum doloris – ozdobny, rozbudowany katafalk, na którym stanie symboliczna urna z prochami Generała. Części stałe mszy sprawowanej przez ks. Krzysztofa Gogoła wykonane będą po łacinie.

Po zakończeniu mszy, przed kościołem odsłonięty zostanie pomnik przypominający osobę Taczanowskiego i fakt jego spoczywania w choryńskiej krypcie. Następnie obecne delegacje złożą kwiaty.

Między kościołem a dworem będzie można się zapoznać z okolicznościową wystawą dedykowaną Taczanowskiemu. Na dziedzińcu przed dworem odbędzie się część oficjalna uroczystości związana z przemówieniami zaproszonych gości oraz okolicznościową prelekcją odnoszącą się do dziejów powstania. Ostatnim punktem uroczystości będzie koncert kwintetu blaszanego Grupa B(lacha), która wykona utwory inspirowane zarówno tradycją wojskową i patriotyczną, jak i – w ramach radosnego celebrowania pamięci wybitnego Wielkopolanina – kompozycje nieco lżejsze.

Zapraszamy do wzięcia udziału w wyjątkowej uroczystości i zapoznania się z losami współcześnie nieco zapomnianego bohatera Ziemi Kościańskiej, naczelnika powstania w dawnym województwie kaliskim.