5 minut z historią
Czas powszechnej kwarantanny, niecodzienność rzeczywistości, w której przyszło nam żyć w dobie pandemii koronawirusa, spowodował, że dla wielu osób był to czas nie tylko przymusowej izolacji, ale także różnego rodzaju niepokojów. Fundacja „Bonum adipisci” – Dążyć do dobra, zwłaszcza zaś dr Emilian Prałat, wspólnie z wywodzącym się z Kościana artystą fotografem Filipem Bączkiewiczem, zrealizowali cykl pięciu filmów edukacyjnych pod wspólnym tytułem „5 minut z historią”, w ramach których zaprezentowano dzieje epidemii na terenie Ziemi Kościańskiej. Pomysł był spontaniczny. Początkowo zamierzaliśmy stworzyć jeden odcinek. Już po pierwszym nagraniu okazało się, że wystarczy nam materiału na trzy odcinki. Dwa kolejne powstały dzięki społecznemu oddźwiękowi mieszkańców powiatu, którzy przekazali nam informacje dzięki którym dotarliśmy do nowych źródeł. Ostatecznie spontaniczny projekt przerodził się w mini serial składający się z pięciu odcinków poświęconych epidemiom i dodatkowego odcinka dedykowanego Helenie Modrzejewskiej, której 180 rocznica urodzin przypada w tym roku. Tytułowe „5 minut z historią” to w sumie blisko 50 minut materiału edukacyjnego i popularnonaukowego. Celem projektu było pokazanie, że epidemia, z którą mamy obecnie do czynienia, nie jest ani pierwszą, ani zapewne ostatnią. Co jednak ważne – i to jest nadrzędną myślą mini serialu – z wszystkimi tymi przypadkami udawało się nam sobie poradzić. W materiałach filmowych pokazujemy fakty, dane statystyczne, podobieństwa w zakresie przebiegu różnych epidemii i stosowanych metod walki z nimi. Przypominamy ważne postaci związane z regionem, które miały duże zasługi w walce z epidemiami. Z jednej strony pokazujemy wymiar uniwersalny, z drugiej lokalny.
Odcinek 1 Kościan i Gmina Kościan. W pierwszym odcinku przybliżyliśmy historię epidemii cholery na terenie Wielkopolski, począwszy od 1831 roku aż do ostatniej jej emisji w 1872 roku. pokazaliśmy na starym kościańskim cmentarzu grób dra Bogusława Palickiego, który w 1853 roku zdiagnozował „pacjentkę zero”, przypomnieliśmy także innych lekarzy związanych z regionem, którzy mieli zasługi w walce z zarazą. Nie zabrakło informacji o sposobach odkażania domostw i profilaktyce tamtych czasów. Przywołano również temat grypy hiszpanki, która zebrała blisko pół miliona ofiar. Przy tej okazji zwróciliśmy uwagę na brak do dnia dzisiejszego badań, które odpowiedziałyby ilu powstańców i żołnierzy z Wielkopolski zmarło w następstwie komplikacji po hiszpance. Ostatni fragment poświęcono budowie systemu wodno-kanalizacyjnego w Kościanie, z centralnym jego punktem w postaci wieży ciśnień. Doprowadził on do ostatecznego uporania się z epidemią duru brzusznego.
Odcinek 2 Gmina Krzywiń. Odcinek rozpoczyna przybliżenie historii środków zapobiegawczych, jakie władze pruskie podjęły w odniesieniu do Wielkopolski w momencie pojawienia się na jej granicach pierwszych przypadków cholery. W dalszej części na dawnym wiadukcie kolejowym przypomnieliśmy okoliczności pojawienia się drugiej fali zarazy w Wielkopolsce, związanej z budową linii kolejowej. Dla zilustrowania odwieczności epidemii w dziejach cywilizacji, przybliżyliśmy informacje przekazane w Iliadzie Homera, relacje autorów antycznych o zarazie peloponeskiej czy chociażby dzieje epidemii wśród rzymskich legionistów. Odcinek zamknął fragment o sztuce i jej odniesieniu do „morowego powietrza”. Stanowił on wstęp do pokazania w Rąbiniu miejsca, gdzie spoczywać mają jego ofiary, unikatowej w skali Wielkopolski kolumny wotywnej z pelikanem czy wreszcie grobu dra Aleksandra Koncewicza, który zmarł na tyfus lecząc chorych w majątkach Chłapowskich.
Odcinek 3 Śmigiel. Odcinek w całości poświęcony Śmiglowi, miastu gdzie w latach 1709-1711 wraz z wojskami szwedzkimi walczącymi na frontach wojny północnej dotarła dżuma. W mieście i okolicy zmarło 2500 mieszkańców. Wielu z nich zostało pochowanych na obrzeżach miasta. Miejsce to oznaczono krzyżem i kamieniem z wyrytą datą 1709. Odcinek nakręcono w konwencji suspensu opartego na poszukiwaniach owego miejsca. Niespodziewanie w nagranie odcinka włączyli się urzędnicy magistratu. Udało się znaleźć wskazane wyżej miejsce. Pokazaliśmy również dawny cmentarz ewangelicki, na którym znajdują się unikatowe XVIII-wieczne epitafia ofiar tamtych wydarzeń
Odcinek 4 Gmina Czempiń. W odcinku przybliżyliśmy historię Juliusza Jaraczewskiego, ziemianina, który w 1853 roku opublikował broszurę pt. „O cholerze”. Pokazaliśmy kościół w Głuchowie gdzie autor jest pochowany, zaprezentowaliśmy fragmenty oryginalnej receptury zapobiegającej i leczącej cholerę. Nagraliśmy również fragment przed restaurowanym obecnie pałacem Żółtowskich w tej miejscowości. Materiału dopełniły ujęcia z pobliskich Jarogniewic. Przed nagraniem otrzymaliśmy informację o miejscu masowego pochówku ofiar cholery z 1853 roku. Udało się nam skontaktować z córką przedwojennego właściciela majątku w Głuchowie, która udostępniła nam niepublikowane dotychczas fotografie pałacu.
Odcinek 5 Gmina Śmigiel. Dzięki informacjom przekazanym przez osoby, które obejrzały odcinek śmigielski, udało się nam dotrzeć do miejsca prawdopodobnego pochówku ofiar epidemii z lat 1709-1711 oraz osadników niemieckich, ewangelików, którzy zasiedlili dwie opustoszałe w wyniku zarazy wsie – Sierpowo i Wydorowo. W materiale pokazaliśmy odnalezione miejsca pochówku i zwróciliśmy uwagę na problem niszczenia starych nagrobków, które znajdowały się na terenie wiejskiego cmentarza. Jednocześnie pokazaliśmy unikatowy w skali regionu, XVIII-wieczny cmentarz poewangelicki, wpisany do rejestru zabytków, lecz od lat niszczejący, na terenie którego znajduje się m.in. mauzoleum rodziny Bojanowskich czy tzw. Kriegdenkmal z 1919 roku, unikat w skali regionu.
Views: 201
