Fundacja funkcjonuje jedynie dzięki darowiznom oraz pozyskanym środkom zewnętrznych. Dlatego też do 15 stycznia 2021 złożyliśmy kilka wniosków konkursowych:

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – 2 wnioski

Biuro Programu “Niepodległa” – 1 wniosek

Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego – 2 wnioski

Przygotowane wnioski dotyczą projektów koncertowych, inscenizacyjnych, związanych z konserwacją zabytków i pielęgnacją miejsc pamięci, wydarzeniami kulturalnymi, wreszcie z działaniami wydawniczymi. W każdym musimy wykazać wkład własny na poziomie około 20%, co jest sporym obciążeniem zwłaszcza, że  rok 2021 był bardzo intensywny i kosztochłonny z perspektywy podejmowanych działań. Ufamy jednak, że wspólnymi siłami uda nam się zrealizować jak najwięcej inicjatyw, które przyniosą korzyść naszemu regionowi i jego mieszkańcom. 

Na 11 grudnia zaplanowano wyjątkowe spotkanie poświęcone powstaniu wielkopolskiemu. Odbędzie się ono w Turwi. W jego ramach Grupa Rekonstrukcji Historycznych Tschuff planuje w godzinach przedpołudniowych pojawić się w Turwi, przeprowadzić manewry połączone z musztrą i zainteresować mieszkańców dziejami powstania. Mogą się oni spodziewać wizyty żołnierzy w mundurach z czasów powstania.

Kwadrans przed południem zaplanowano zbiórkę przed strażnicą OSP i wspólny przemarsz pod pomnik poległych w latach 1914-1920 mieszkańców miejscowości. O 12 odbędzie się okolicznościowe upamiętnienie poległych i złożenie zniczy. Następnie organizatorzy zapraszają do gorzelni, gdzie odbędzie się niewielka rekonstrukcja nawiązująca do roli Straży Ludowych w przejmowaniu ważnych z punktu widzenia powstania obiektów. Tam zebrani będą mogli usłyszeć o gen. Kazimierz Grudzielskim, jednym z dowódców powstania, który urodził się w Turwi (opowie o nim dr Emilian Prałat) oraz dziejach powstania wielkopolskiego. Będzie to również okazja do porozmawiania z rekonstruktorami, posłuchania opowieści Grzegorza Koniecznego o miejscowej gorzelni i lokalnych tradycjach. Na koniec organizatorzy zapraszają na skromny poczęstunek. Ze względu na sytuację sanitarno-epidemiologiczną obowiązuje reżim sanitarny. Z powodów organizacyjnych prosimy również i zgłoszenie udziału poprzez krótką ankietę https://forms.gle/L2NYFcc7QPoozTwq5

W dniu 14 września dr Emilian Prałat spotkał się z Panią Anną Markiewicz, dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego. Korzystając z zaproszenia Pani Dyrektor przedstawił założenia zaplanowanej na 2023 trzeciej edycji inicjatywy „Racot. Tygiel kultur”, która zorganizowana będzie pod auspicjami Fundacji. Bardzo owocne spotkanie, w trakcie którego omówiono również możliwości współpracy w obszarze włoskim i bałkańskim, zakończyło się deklaracją kooperacji w realizacji zarówno „Tygla kultur”, jak i bieżących projektów o charakterze międzynarodowym, zwłaszcza zaś promującym kontakty Wielkopolski z zagranicznymi regionami partnerskimi. Dziękujemy za zaproszenie i konstruktywną rozmowę!

W dniu 21 maja 2021 otrzymaliśmy informację o uzyskaniu dofinansowania projektu “Noc Muzeów w stylu lat 20.”, który będzie realizowany dzięki projektowi “Kultura – Interwencje”. Zapraszamy do udziału w Nocy Muzeów w nocy z 31 lipca na 1 sierpnia.

Szanowni Państwo,

2021 rok to trzeci z kolei naszej działalności. Wobec trudnego roku ubiegłego, który jednak zaliczamy do udanych pod względem ilości i charakteru podjętych działań i inicjatyw, przyszedł czas na pokazanie programu ramowego Fundacji na rok bieżący.

Najważniejszym jego elementem będzie kontynuacja prac renowacyjnych przy nekropolii w Rąbiniu.

Na początku lutego przygotowaliśmy dla Parafii w Rąbiniu wniosek do Starostwa Powiatowego w Kościanie na dotację na zabytki w kwocie 15.000,00. To 50% kwoty. Drugą połowę dołoży Fundacja, a więc podobnie jak w ubiegłym roku, w przypadku pozyskania dofinansowania, Parafia nie poniesie jakichkolwiek kosztów. W sumie drugi etap prac renowacyjnych zrealizowanych w roku 2021 będzie wynosić 36.000,00. Pozostałe 6.000 również sfinansuje Fundacja.

Wskazane do prac renowacyjnych nagrobki są związane z tzw. linią turewską wywodzącą się bezpośrednio ze spadkobierców generała Chłapowskiego i obejmują trzy groby: Marii hrabiny Jezierskiej (teściowej Tadeusza Chłapowskiego), Tadeusza i Róży z Jezierskich Chłapowskich oraz ich zmarłego w dzieciństwie syna Ludwika, jak również grobowiec Tekli z Mańkowskich i Zygmunta Chłapowskich – ostatnich przedstawicieli linii. Ponadto odnowione zostaną nagrobki szwagra generała – Wacława Gutakowskiego i jego żony Józefy oraz Teresy Duc i Marii Długołęckiej, nauczycielek dzieci Chłapowskich i towarzyszek dzieł społecznych generałowej Chłapowskiej, Zofii z Chłapowskich Mycielskiej, Józefa Chłapowskiego, Stanisława Chłapowskiego, Mikołaja Rynkiewicza. Łącznie jest to 11 nagrobków.

Wymurowane zostaną nowe cokoły pod epitafia – stare zostaną wymienione, a niektóre płyty otrzymają całkowicie nowe podstawy. Posiadamy zgodę Urzędu Konserwatorskiego.

W zależności od warunków pogodowych prace rozpoczniemy w kwietniu i zakończymy do końca września bieżącego roku.

Złożyliśmy aplikacje w kilku konkursach grantowych, w ramach których chcemy:

1. zorganizować „Noc Muzeów”
2. zorganizować wydarzenie „Racot. Tygiel kultur”
3. zorganizować gminne obchody Święta Wojska Polskiego
4. zorganizować/wesprzeć VII Kopaszewską Drogę Krzyżową
5. dofinansować wydanie książki poświęconej Leopoldowi Nowotnemu
6. dofinansować wydanie książki poświęconej wybranym dworom i pałacom rodziny Żółtowskich z terenu powiatu kościańskiego.

To plan ramowy i stałe jego elementy. Oczywiście w miarę możliwości i potrzeb planujemy kolejne działania.

By jednak powyższe inicjatywy – zwłaszcza renowacja – mogły być w pełni zrealizowane, chcemy zwrócić się do Państwa z prośbą o wsparcie. Fundacja działa na zasadach non profit. Utrzymujemy się wyłącznie z darowizn, dlatego jeżeli ktoś z Państwa zechciałby się włączyć w podejmowane inicjatywy, to będziemy wdzięczni za wsparcie. W ubiegłym roku wspólnymi siłami udało się zrobić dużo dobrego. Jesteśmy przekonani, że i w 2021 roku możliwe będzie kontynuowanie dotychczasowych planów i działań.

Zarząd Fundacji “Bonum adipisci” – Dążyć do dobra

Od czerwca 2020 roku dr Emilian Prałat współpracuje z portalem „Wielkopolska. Kultura u podstaw” prowadzonym przez Urząd Marszałkowski Województwa Poznańskiego. W jej ramach opublikowano następujące teksty:

1. Szaleniec z regionu, https://kulturaupodstaw.pl/szaleniec-z-regionu/18 maja 2020
2. Kultura i krajobraz – dzieło Generała z Turwi, https://kulturaupodstaw.pl/38487-2/, 3 czerwca 2020
3. 220 rocznica urodzin Karola Marcinkowskiego. Mit i rzeczywistość, https://kulturaupodstaw.pl/220-rocznica-urodzin-karola-marcinkowskiego-mit-i-rzeczywistosc/, 23 czerwca 2020
4. Polacy, Słowianie, Hrvati, https://kulturaupodstaw.pl/polacy-slowianie-hrvati-mala-wielka-historia/6 sierpnia 2020
5. Czerwona Wieś – szkatułka historii, https://kulturaupodstaw.pl/czerwona-wies-szkatulka-historii/2 września 2020
6. Chcieć to móc! https://kulturaupodstaw.pl/chciec-to-moc/13 października 2020
7. Wielkopolskie podziemia, https://kulturaupodstaw.pl/44726-2/2 listopada 2020
8. Rolnictwo – to brzmi dumnie! https://kulturaupodstaw.pl/rolnictwo-to-brzmi-dumnie/8 grudnia 2020
9. Praca organiczna po żegocińsku, https://kulturaupodstaw.pl/praca-organiczna-po-zegocinsku/29 grudnia 2020
10. Konserwować, rekonstruować, burzyć? https://kulturaupodstaw.pl/konserwowac-rekonstruowac-burzyc/7 stycznia 2021
11. Szwagierka cara, wiejski cmentarzyk i fascynująca historia, https://kulturaupodstaw.pl/49417-2/29 stycznia 2021
12. Alexis Langer. Wizja neogotyku w Wielkopolsce, https://kulturaupodstaw.pl/alexis-langer-wizja-neogotyku-w-wielkopolsce/, 11 lutego 2021
13. Tron, symbol, kompleks i codzienność, https://kulturaupodstaw.pl/tron-symbol-kompleks-i-codziennos/, 3 marca 2021
14. Obra – piękna i niesforna, https://kulturaupodstaw.pl/obra-piekna-i-niesforna/18 marca 2021
15. Prezydenckie stulecie, https://kulturaupodstaw.pl/prezydenckie-stulecie/?fbclid=IwAR06ajuG-pd33do4pqSPv_BkkHtBI2hjtS7rLATU82XH8tOnZRDkfB_ZfwY, 12 kwietnia 2021
16. Z ziemi szwedzkiej do polskiej (i z powrotem) https://kulturaupodstaw.pl/z-ziemi-szwedzkiej-do-polski-i-z-powrotem/29 kwietnia 2021
17. Kopalnie, Sienkiewicz i wielka tragedia https://kulturaupodstaw.pl/kopalnie-wegla-brunatnego-w-poludniowej-wielkopolsce-sienkiewicz-i-wielka-tragedia/6 maja 2021
18. Czyn zbrojny Chłapowskich https://kulturaupodstaw.pl/54919-2/2 czerwca 2021
19. Wielkopolski tygrys turystyki https://kulturaupodstaw.pl/wielkopolski-tygrys-turystyki/21 czerwca 2021
20. Słów kilka o wielkopolskim pszczelarstwie https://kulturaupodstaw.pl/filmy/slow-kilka-o-wielkopolskim-pszczelarstwie/2 lipca 2021
21. Helena Modrzejewska w Wielkopolsce https://kulturaupodstaw.pl/helena-modrzejewska-w-wielkopolsce/9 lipca 2021
22. Mała retencja szansą dla Wielkopolski https://kulturaupodstaw.pl/mala-retencja-szansa-dla-wielkopolski/9 sierpnia 2021
23. Generał Edmund Taczanowski w Turcji https://kulturaupodstaw.pl/general-edmund-taczanowski-w-turcji/20 sierpnia 2021
24. Księdza Zygmunta Ciepuchy historia Ziemi Kościańskiej https://kulturaupodstaw.pl/ksiedza-zygmunta-ciepluchy-historia-ziemi-koscianskiej/16 kwietnia 2021
25. DANKO – Hodowla roślin https://kulturaupodstaw.pl/danko-hodowla-roslin-i-ponad-140-letnia-tradycja-nowoczesnego-rolnictwa/23 września 2021
26. Gregoriańska Wielkopolska – https://kulturaupodstaw.pl/gregorianska-wielkopolska/ 22 października 2022
27. Wielkopolskie szlaki i ślady Rzymu https://kulturaupodstaw.pl/wielkopolskie-szlaki-i-slady-rzymu/11.2021
28. Jaszkowo i wizja Polski w siodle – https://kulturaupodstaw.pl/jaszkowo-i-wizja-polski-w-siodle/ 15 grudnia 2021
29. Holenderskie ślady w Wielkopolsce – https://kulturaupodstaw.pl/holenderskie-slady-w-wielkopolsce/, 20 grudnia 2021
30. Szołdrscy z Szołdr – https://kulturaupodstaw.pl/szoldrscy-z-szoldr/, 29 grudnia 2021
31. Panoplia – artystyczne militaria w przestrzeni publicznej – https://kulturaupodstaw.pl/panoplia-artystyczne-militaria-w-przestrzeni-publicznej/, 6 maja 2022
32. 25 lat działań na rzecz młodzieży – https://kulturaupodstaw.pl/25-lat-dzialan-na-rzecz-mlodziezy/, 17 maja 2022
33. I AM – https://kulturaupodstaw.pl/i-am/, 9 czerwca 2022
34. 127 – https://kulturaupodstaw.pl/127-2/, 14 czerwca 2022

Bernard Turski urodził się 28 sierpnia 1953 roku w Krotoszynie. Tam ukończył szkołę średnią. We Wrocławiu, na Wydziale Weterynaryjnym Akademii Rolniczej ukończył w 1978 roku studia wyższe z zakresu weterynarii, a następnie studia podyplomowe z zakresu Chorób Zakaźnych i Administracji Weterynaryjnej. Po krótkim okresie pracy w Rawiczu, osiadł w 1978 roku w Krzywiniu, gdzie pracował w Państwowej Lecznicy Zwierząt, a z czasem otworzył własną praktykę weterynaryjną. To właśnie z tym miastem i regionem związał swoje życie osobiste i zawodowe. Tutaj po ślubie w 1980 roku, stworzył wspólnie z żoną Reginą i córką Gretą  dom, który słynął z otwartości i życzliwości. Poza pełną oddania pracą związaną z weterynarią, poświęcił się również działalności społecznej m.in. zasiadając dwukrotnie w Radzie Gminy Krzywiń. 18 grudnia 2014 roku rozpoczął swoją czteroletnią kadencję starosty powiatu kościańskiego. Z kolei od 23 listopada 2018 roku zajmował miejsce w Zarządzie Powiatu Kościańskiego VI kadencji. Był wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia Przedsiębiorców Ziemi Kościańskiej członkiem Rady Naczelnej Unii Wielkopolan w Poznaniu oraz współzałożycielem Klubu Rotary w Kościanie. Należał również do Polskiego Stronnictwa Ludowego. Był żywo zainteresowany współpracą z organizacjami społecznymi, jak chociażby strażą pożarną, policją, związkami łowieckimi, co znalazło odzwierciedlenie w przyznanych mu medalach i odznaczeniach honorowych. Bernard Turski został odznaczony również Srebrnym Krzyżem Zasługi i Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Wielkopolskiego.

Zarówno podczas kadencji starosty, jak również zasiadając z radzie Gminy Krzywiń czy władzach powiatu, aktywnie działał na rzecz intensyfikacji działań związanych z rozbudową infrastruktury sportowej przy Zespole Szkół Ponadpodstawowych im. Franciszka Ratajczaka w Kościanie, wspierał budowę internatu dla uczniów Zespołu Szkół Ponadpodstawowych im. Jana  Kasprowicza w Nietążkowie, przyczynił się do wzniesienia nowego budynku Wydziału Komunikacji i Dróg przy Starostwie Powiatowym w Kościanie. Służyły one integracji młodzieży i osób dorosłych, znacznie poprawiły komfort obsługi mieszkańców regionu, a urząd uczyniły przyjaźniejszym i bardziej otwartym. Oczywiście inwestycje te były wyrazem współczesnych tendencji, ale – myślę, że wszyscy się z tym zgodzimy – były również dużą zasługą Bernarda, jego charakteru który zawsze był otwarty, kontaktowy, pełen optymizmu, chętnie żartujący, zawsze bliski innym, nawet gdy zmagał się z chorobą. Taką też wizję urzędów, którym przyszło mu kierować, starał się realizować.

Mimo wielu obowiązków zawodowych i społecznych, starał się być wszędzie tam, gdzie spotykali się mieszkańcy regionu. Był wśród nich nie tylko jako przedstawiciel powiatu, ale przede wszystkim jako mieszkaniec regionu, który był dla niego miejscem pracy, życia, radości i smutków. Działając na jego rzecz starał się nie zapominać, że mandatem społecznym obdarzyli go ci, których spotyka każdego dnia. Z tego wynikała jego pokora, dystans do siebie, otwartość, życzliwość.

Wszyscy byliśmy świadkami choroby Bernarda. Dostrzegaliśmy jego cierpienie i zmaganie się w nierównej walce, ale też widzieliśmy determinację w codziennym byciu z tą chorobą. Mówił o niej oswajając w ten sposób zarówno bliskich, jak i siebie samego z jej konsekwencjami. Mówienie o tak trudnym stanie i perspektywie pogarszającej się kondycji, wymagało wielkiej odwagi. Tej jednak Bernardowi nie brakowało. Rozmowom z nim towarzyszyła również zawsze nadzieja i co od razu można było zauważyć – poświecenie uwagi rozmówcy. Nawet gdy było trudno, nawet gdy ból dawał się we znaki.

Dzisiejszy dzień pełen jest łez, wspomnień, ale i jedności. Nawet niebo, dziwnie szare, zdaje się smucić. Jednak w ten szczególny dzień chcę przywołać jeden obraz. Gdy Bernard żartował lub zamierzał powiedzieć coś, co rozbawi jego rozmówcę, na ułamek sekundy przed charakterystycznym uśmiechem skrywanym pod wąsikiem, w jego oczach pojawiał się błysk – pełen ciepła, życzliwości i szczerości. Zza tych chmur przebije się niebawem promień słońca, również pełen ciepła i wywołujących dobre emocje. Niech nam przypomni Bernarda – uśmiechniętego i uśmiechającego się do nas…

Przemówienie wygłoszone przez dra Emiliana Prałata w trakcie uroczystości pogrzebowej na cmentarzu w Krzywiniu 28.01.2021

Pamięć – to spotkanie z tymi, których uśmiechu już nie dostrzegamy, i których serdecznych słów usłyszeć już nie możemy…

W dniu dzisiejszym uczczono pamięć zamordowanych w wyniku akcji „Tannenberg” mieszkańców Ziemi Kościańskiej, którzy już w 1938 roku trafili na listy proskrypcyjne, jako potencjalnie stanowiący zagrożenie dla działań hitlerowskich okupantów. 23 października 1939 roku przed ścianą kościańskiego ratusza rozstrzelano: Edwarda Brzeskiego, Mieczysława Chłapowskiego, Ludwika Dubskiego, Bronisława Farulewskiego, Jana Hejnowicza, Zygmunta Hełczyńskiego, Jan Hoeffnera, Jana Ido, Zygmunta Irżabeka, Franciszka Leśniaka, Franciszka Michalaka, Eryka Smorowskiego, Edmunda Sowińskiego, Jana Sroczyńskiego, Jana Szołdrskiego, Stanisława Szukalskiego, Józefa Tomaszewskiego, Józefa Wojciechowskiego.

O godzinie 16:00 przed ścianą ratusza kwiaty złożyli: senator RP Wojciech Ziemniak, wicestarosta kościański Zbigniew Franek, delegacja Gminy Kościan reprezentowana przez Andrzeja Przybyłę, Jana Szczepaniaka i Henryka Michalskiego, delegacja Miasta Kościana w składzie Piotr Ruszkiewicz, Przemysław Korbik i Małgorzata Noskowiak. W imieniu Fundacji “Bonum adipisci” – Dążyć do dobra kwiaty złożył dr Emilian Prałat.

Następnie delegacje udały się na ul. Dąbrowskiego, w pobliże cmentarza, gdzie kwiaty złożono na pomniku upamiętniającym rozstrzelanych 7 listopada 45 mieszkańców regionu.

—

Fotografie dzięki uprzejmości Jacka Olejniczaka

W dniu 18 czerwca 2020 roku podpisana została trójstronna umowa, między Parafią w Rąbiniu, Fundacją, a Katarzyną Korn-Ubysz, w ramach której zostanie przeprowadzona renowacja nagrobka linii kopaszewskiej na nekropolii Chłapowskich! Dzisiaj rozpoczęły się prace! Fundacja przeznaczyła na ten cel 7.500 złotych, co stanowi 50% kosztów. Pozostałą część sfinansuje Starostwo Powiatowe w Kościanie, które przekazało parafii środki finansowe w ramach konkursu o dotację na zabytki. Wniosek przygotowała Fundacja. W ten sposób – bezkosztowo dla parafii – uda się odnowić największy z grobowców. Prace potrwają około miesiąca. W ich ramach zostanie oczyszczona powierzchnia nagrobka (przy użyciu środków chemicznych i mechanicznych), wymienione lub uzupełnione fugi spajające poszczególne płyty, uczytelnione napisy, a następnie powierzchnia grobowca zostanie zabezpieczona specjalnymi preparatami, które powinny ograniczyć rozwój mikroorganizmów, zwłaszcza porostów oraz zmniejszyć nasiąkalność płyt. Wiemy, iż nie uda się całkowicie powstrzymać upływu czasu, ale zdecydowanie go spowolnimy, a grobowiec przetrwa kolejne dziesięciolecia.

Fundacja przygotowuje także kolejną umowę, w ramach której – już całkowicie z własnych środków – odnowimy cztery kolejne nagrobki!

Wszystkich, którzy chcą wesprzeć dzieło renowacji nekropolii w Rąbiniu, uprzejmie prosimy o darowizny na konto 81 1140 2004 0000 3402 7900 6405 z dopiskiem „nekropolia w Rąbiniu”. Po zakończeniu prac na okolicznościowej tablicy (i w infokiosku), znajdzie się imienna lista Darczyńców. Potrzebujemy około 120.000,00 złotych. Wspólnymi siłami możemy jednak odnowić to wyjątkowe miejsce.

Trwają prace przy grobowcu linii kopaszewskiej w Rąbiniu. Pierwszy etap obejmie czyszczenie mechaniczne powierzchni grobowca oraz demontaż starych fugowań. Przypomnijmy, że ostatni raz grobowiec był otwierany w 1997 roku przy okazji pogrzebu Dezyderego Chłapowskiego i wówczas też miały miejsce ostatnie naprawy spoinowań. Powierzchnia grobowca jest porowata, co spowodowało pojawienie się porostów. Kamień jest ponadto zmatowiony. Komisja konserwatorska podejmie decyzję czy  pozostanie w takiej formie, czy też zostanie ujednolicony z pozostałymi płytami, które są polerowane. Po usunięciu brudu…zniknęły napisy. To problem całego cmentarza. Jednak po ujednoliceniu i zapuszczeniu liter, teksty będą czytelne!

Przy okazji zdradzimy, że kolejnym odnawianym nagrobkiem będzie płyta wielkiej księżnę łowickiej – Joanny z Grudzińskich. Prace przy tym epitafium finansuje w całości Fundacja „Bonum adipisci” – Dążyć do dobra. Zbadane zostało osadzenie płyty. niestety nie jest ono najlepsze. Płyta leży wprost na ziemi, podparta jest cegłą.

Gdy schodziła ze sceny życia, mówiono:

Była wielką artystką, ponad jej czołem świecił tajemniczy płomień poezyi, jak nad czołem Grottgerowskiej wieszczki, prowadzącej artystę wśród “doliny łez”.

Była wielką, ponieważ ze skarbca wszech sił natury i ducha otrzymała dar natchnienia, który uświęca i wynosi twórcę ponad rzeszę talentów i zwykłych pracowników.

Gdy Modrzejewska po raz pierwszy ukazała się r. 1868 na scenie warszawskiej, od razu odniosła tryumf niesłychany, nadzwyczajny, czarem urody, srebrnodźwięcznym głosem, boską pięknością spojrzenia, a nade wszystko melodyą duszy polskiej, która grała w jej rolach. Czar był niezwyciężony. W jej sztuce drżała ta sama głęboka melancholia, cichy a rzewny ból, z jakim kroczą w dziedzinie poezyi świetlane postacie kobiece Słowackiego, bo role, którym ona dawała wzięte z piersi własnych życie, miały także cichy wdzięk, zadumę i miękkość kobiet Sienkiewiczowskich. Z ust jej płynęły dźwięki głęboko odczutej, przepięknie rzeźbionej mowy rodzinnej, która miała cały swój majestat królewski i rzewność głęboką i wiekową słowiańską tęsknicę.

Gdy z Krakowa w r. 1869 przeniosła się wielka artystka do Warszawy, stała się od razu główną dźwignią kultury artystycznej na pierwszej polskiej scenie. Prowadziła dzieło podwyższenia artystycznego poziomu dramatu i komedyi, które przed nią rozpoczął Królikowski, znakomity tragik i wielki mistrz żywej mowy polskiej.

Co więcej, jako artysta człowiek, podniosła Modrzejewska znaczenie i godność aktorki polskiej, uszlachetniła jej społeczne i towarzyskie stanowisko. Należała do twórców samodzielnych, którzy się wznoszą ponad formuły szkół i kierunków. Miała własną artystyczną religię, a głównem jej przykazaniem było piękno, połączone z dostojnością duchową.

Gdy porzuciła scenę warszawską, szukając sławy na drugiej półkuli, czuliśmy wszyscy, iż ubyła tej scenie potęga pierwszorzędna, która mogła się mierzyć z najtrudniejszemi zadaniami sztuki odtwórczej. Zza Oceanu dobiegały echa jej wielkiej sławy. Ale – jak powiada jeden z bohaterów Mickiewiczowskich – cóż nam z tego, że imię artystki powtarzały z zachwytem tysiące ust obcych, gdy dla nas było ono dźwiękiem z oddali. To pewna, że tryumfy na obczyźnie zawdzięczała zwycięskiemu urokowi polskiej kobiety i duchowej sile idealizmu sztuki polskiej.

Wracając gościnnie na sceny nasze, urosła w moc, spotężniała, tworzyła nowe klejnoty poezyi, nowe role, a między niemi przewspaniałą Maryę Stuart, jedno z największych arcydzieł sztuki aktorskiej, jakie pojawiły się na scenach świata.

Niby jaskółka kilkakrotnie zza morza zlatywała pod rodzinną strzechę, zachowując zawsze serdeczne węzły z literaturą i poezyą polską.

Była wjątkowa, stanowiła najsłynniejszą Polkę przełomu XIX i XX wieku. Modrzejewska fascynowała i oczarowywała. W 2020 roku roku mija 180 rocznice jej urodzin. Przy tej okazji chcemy przypomnieć jej postać, twórczość i zasługi dla kultury polskiej.